رجب طیب اردوغان در حالی بار دیگر بر مسند ریاست جمهوری ترکیه نشست تا دو دهه حاکمیت خود را ادامه دهد که یکی از وعده‌های انتخاباتی وی را حل مسئله میلیون ها آواره سوریه‌ای تشکیل می‌داد. در طول جنگ تحمیلی به سوریه، میلیون‌ها نفر آواره و اجبارا به مرزهای ترکیه پناه برده‌اند که در نهایت از یک سو به فاجعه انسانی در مرزها منجر شده و از سوی دیگر هزینه‌های بسیاری را به مردم ترکیه تحمیل کرده است.
حال این سوال مطرح است که ایا اردوغان به وعده انتخاباتی خود عمل خواهد کرد و آوارگان سوری به کشورشان باز می‌گردند؟
اردوغان در روزهای اخیر ادعا کرده است که صدها هزار مسکن برای آوارگان در حال ساخت است و آنها به مراکز مرزی سوریه انتقال خواهند یافت. این سخنان هر چنان نوعی اقدام عملی برای بازگشت آوارگان قلمداد می شود اما با توجه به ساخت مسکن در مرزها و نیز تاکید اردوغان بر حضور نظامی در مناطقی از سوریه می‌توان گفت که این خانه سازی نه برای بازگشت آوارگان بلکه برای رسمی سازی اشغال بخشی از خاک سوریه است چنانکه در دهه ۱۹۴۰ نیز بندر اسکندرون را از سوریه اشغال و تاکنون حفظ کرده است. نکته قابل توجه آن است که اردوغان در این سالها از مسئله آوارگان سوری برای اعمال فشار بر دمشق، مشروعیت زدایی از انتخابات‌های سوریه و نیز اعمال فشار بر اروپا بهره گرفته چنانکه با ادعای جلوگیری از ورود آنها به اروپا ۲۰ میلیارد دلار از اروپا دریافت کرده و به دنبال امتیازات اقتصادی و سیاسی بیشتر می‌باشد.
در همین حال گزارشها نشان می‌دهد که در طول جنگ قره باغ، ترکیه از طریق این اردوگاه‌ها نیروهای نظامی برای جمهوری آذربایجان تامین کرده است. علاوه بر این غربی‌ها نیز کاملا با بازگشت آوارگان سوری مخالفت می‌کنند چنانکه نه تنها در ترکیه بلکه در لبنان و اردن نیز این وضعیت مشاهده می‌شود چرا که این امر را عاملی برای ناامن نشان دادن سوریه و حتی مشروعیت‌زدایی از دولت بشار اسد می‌دانند. با توجه به این شرایط می‌توان گفت که اردوغان هر چند در هفته‌های اخیر اعای همراهی با مردم ترکیه در باب پناه‌جویان سوری را مطرح کرده اما در عمل هیچ طرحی در این چارچوب ندارد و همچنان در مسیر تقابل با سوریه و حفظ بحران آوارگان گام بر می‌دارد و آنانی نیز که ادعا می‌شود به سوریه می روند در نهایت ابزاری برای تثبیت اشغالگری ترکیه در مرزهای سوریه در نظر گرفته می‌شوند.
علی تتماج
حال این سوال مطرح است که ایا اردوغان به وعده انتخاباتی خود عمل خواهد کرد و آوارگان سوری به کشورشان باز می‌گردند؟
اردوغان در روزهای اخیر ادعا کرده است که صدها هزار مسکن برای آوارگان در حال ساخت است و آنها به مراکز مرزی سوریه انتقال خواهند یافت. این سخنان هر چنان نوعی اقدام عملی برای بازگشت آوارگان قلمداد می شود اما با توجه به ساخت مسکن در مرزها و نیز تاکید اردوغان بر حضور نظامی در مناطقی از سوریه می‌توان گفت که این خانه سازی نه برای بازگشت آوارگان بلکه برای رسمی سازی اشغال بخشی از خاک سوریه است چنانکه در دهه ۱۹۴۰ نیز بندر اسکندرون را از سوریه اشغال و تاکنون حفظ کرده است. نکته قابل توجه آن است که اردوغان در این سالها از مسئله آوارگان سوری برای اعمال فشار بر دمشق، مشروعیت زدایی از انتخابات‌های سوریه و نیز اعمال فشار بر اروپا بهره گرفته چنانکه با ادعای جلوگیری از ورود آنها به اروپا ۲۰ میلیارد دلار از اروپا دریافت کرده و به دنبال امتیازات اقتصادی و سیاسی بیشتر می‌باشد.
در همین حال گزارشها نشان می‌دهد که در طول جنگ قره باغ، ترکیه از طریق این اردوگاه‌ها نیروهای نظامی برای جمهوری آذربایجان تامین کرده است. علاوه بر این غربی‌ها نیز کاملا با بازگشت آوارگان سوری مخالفت می‌کنند چنانکه نه تنها در ترکیه بلکه در لبنان و اردن نیز این وضعیت مشاهده می‌شود چرا که این امر را عاملی برای ناامن نشان دادن سوریه و حتی مشروعیت‌زدایی از دولت بشار اسد می‌دانند. با توجه به این شرایط می‌توان گفت که اردوغان هر چند در هفته‌های اخیر اعای همراهی با مردم ترکیه در باب پناه‌جویان سوری را مطرح کرده اما در عمل هیچ طرحی در این چارچوب ندارد و همچنان در مسیر تقابل با سوریه و حفظ بحران آوارگان گام بر می‌دارد و آنانی نیز که ادعا می‌شود به سوریه می روند در نهایت ابزاری برای تثبیت اشغالگری ترکیه در مرزهای سوریه در نظر گرفته می‌شوند.
علی تتماج
