رقابت اقتصادی در بازار گردشگری

درحالی‌که همه کشورهای جهان ازجمله آن‌هایی که با فقدان زیرساخت‌های کسب درآمد پایدار روبرو هستند تصمیم گرفته‌اند در این بحران فراگیر اقتصادی، رقابت را حتی با کمترین میزان سوددهی ممکن از دست ندهند؛ زیرا می‌دانند اگر میدانی از کف رفت بازگشتش تقریبا غیرممکن است که در این میان می‌توان به یکی از همسایگان غربی با جمعیتی معادل ایران اما فقدان منابع درآمدی فسیلی و پایدار اشاره کرد که طی پنج دهم‌قرن گذشته و بخصوص سه دهه اخیر به‌سرعت ترقی کرده تا بتواند ارزش پولی خود را در فواصل ثابت افزایش دهد و البته معضلاتی چون کووید 19 به همراه توطئه‌های غرب با نفوذ داعش هم تا حدودی توانست دریک مقطع، از سیر این سرعت بکاهد تا بخش اقتصادی آن را هوشیار سازد که با هر نوع درآمد مختصری سازگار باشند و فرصت دهند که از گردنه بحران تا گذر کنند.
امروز گردشگری در تمام دنیا به دلایل اقتصادی با چالش افت درآمدی در میان طرفداران و علاقه‌مندان آن مواجه است و می‌طلبد کشورهای مدعی پذیرش سیاحان حرفه نسبت به بازنگری در هزینه‌ها و ریخت‌وپاش‌های خود دقت بیشتری داشته باشند و اجازه ندهند رقبای تازه از راه رسیده و غوره‌های مویز نشده، کشت‌های دیرینه آن‌ها را شبانه درو کنند که برای نمونه می‌توان به انتخاب برون سرزمینی گردشگران داخلی کشور خودمان اشاره کرد زیرا هزینه مسافرت به شیراز برای یک فرد ایرانی معادل سفر به ترکیه شده است! تا تورگردان ها هم در این کوره گداخته بدمند و به جای مسافرت‌های داخلی به متقاضیان تورهای هم قیمت خارجی را پیشنهاد کنند!
نگاهی به قیمت‌های چند تور نوروزی خارجی و مقایسه با آن در شیراز اینگونه می‌گوید که تور زمینی برای وان کشور ترکیه ویژه نوروز 1403 به مدت سه شب و چهار روز و اقامت در هتل سه ستاره پنج میلیون و سیصد هزار تومان و تور زمینی ترکیبی دو شهر ترابزون ترکیه و باتومی گرجستان در این زمان از طریق تهران به مدت سه شب و چهار روز اقامت در هتل چهار ستاره چهارده میلیون و نهصد و نود هزار تومان تعیین شده بود. درحالی‌که تور شیراز از تهران ویژه نوروز 1403 به مدت سه شب و چهار روز در هتل سه ستاره به قیمت هفت میلیون و دویست هزار تومان عرضه شد که جنبه زمینی داشت زیرا تور هوایی آن با اقامت در هتل دوستاره برای استفاده‌کننده شش میلیون و چهارصد هزار تومان آب می‌خورد!
از سوی دیگر در این روزها سفر از کشورهای خارجی به ایران هم ارزان تمام نمی‌شد که ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان کشور گفته بود: «ایران در منطقه، مقصدی گران به شمار می‌آید. سفر ایران حتی از آذربایجان، پاکستان و ترکیه هم گران‌تر است. مسئولان گردشگری بارها ارزانی سفر به ایران را به‌عنوان یک مزیت برشمرده‌اند. درحالی‌که هزینه حمل‌ونقل داخلی و هتل‌ها چندین برابر و قیمت سفر به ایران در منطقه از حالت رقابت خارج شده است.»
البته حرمت الله رفیعی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی هم همین عقیده را داشته و گفته است: «درست است که ارزش ریال پایین آمده، اما قیمت تور ایران گران است و این به خاطر افزایش هزینه بلیت هواپیما پس از لغو محدودیت‌های کرونا، گران شدن نرخ هتل‌ها و حمل‌ونقل داخلی است. هتل‌ها در یک سال گذشته چندین نوبت قیمت‌ها را افزایش داده‌اند، نرخ آن‌ها از هتل‌های ترکیه بسیار بالاتر است، درحالی‌که به نسبت آن‌ها کیفیت خدماتشان چندان مطلوب نیست. ادامه این رویه، بدون سامان‌دهی، وضعیت سفرهای داخلی و ورود گردشگران خارجی به ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هرچند با توجه به نرخ تورم و افزایش هزینه خدمات، هتل‌ها هم حق‌دارند نرخ‌ها را متناسب تغییر دهند، اما این افزایش هزینه باید منطقی و بر اساس داده و آمار صورت بگیرد. یک‌بار کیفیت خدمات هتل‌های ۵ ستاره ایران را با ترکیه مقایسه کنید متوجه می‌شوید که هتل‌های ما با توجه به کیفیت و سطح خدماتی که دارند، گران به‌حساب می‌آیند.
ران جردن، یک بلاگر سفر اخیرا مقاله‌ای را با موضوع (هزینه سفر در خاورمیانه)، بر اساس میانگین قیمت غذا، رستوران، نوشیدنی، محل اقامت و سوختِ حمل‌ونقل گردآوری و در یکی از سایت‌های رزرواسیون گردشگری که تاکنون به حدود بیست و پنج میلیون نفر درزمینه برنامه‌ریزی و فروش خدمات سفر، مشاوره و راهنمایی داده، ‌منتشر کرده است که بر این اساس، هزینه اقامت در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه، بالاترین ارزیابی شده است، درحالی‌که هزینه سوخت و غذا در ایران تقریبا هم‌رده با دیگر کشورهاست.»
همه موارد ذکرشده حکایت از آن دارد که بخش گردشگری وزارت میراث فرهنگی همچون دیگر زوایای آن همچنان درجا می‌زند و نشان از آن دارد که کنار رفتنش از این بازار رقابتی و نظارت کردن بی‌طرفانه می‌تواند وضعیت و رکود موجود را به‌خودی‌خود و فارغ از دست‌اندازی بیجا نجات بخشد تا رقابت اقتصادی در بازار گردشگری رونق دوباره پیدا کند.