تا همین نیم‌قرن پیش هنوز هم بودند افرادی که در قالب سلمانی یا همان آرایش و به روایتی پیرایشگران امروزی، ضمن کوتاه کردن و یا تراشیدن موی سر و ریش و سبیل آقایان به امور پزشکی هم ورود پیدا می‌کردند تا علاوه بر ختنه کردن اطفال پسر به پشت بیماران زالو بیندازند یا به‌وسیله بادکش‌های شیشه‌ای درد عضلانی آن‌ها کاهش دهند و حجامت هم از دیگر وظایف آن‌ها بود. اگرچه هیچ مدرکی پیرامون تخصص‌های فوق نداشتند و حتی بی‌سواد بودند اما قانون یا مجری رسمی هم برای این امور نداشت تا از کار آن‌هایی که به‌نوعی خطرآفرین بود و بعضی وقت‌ها مراجعه‌کنندگان بعد از چند روز به عفونت‌هایی دچار می‌شدند در بعضی موارد مرگ را هم به همراه داشته جلوگیری کنند. این به‌ظاهر پزشکان تجربی از مشکلات دندانی مردم هم نمی‌گذشتند و با ابزارهای پیش‌پاافتاده ازجمله گاز انبر به کشیدن آن‌ها می‌پرداختند تا در مواردی بیمار براثر خونریزی دارفانی را وداع گوید که آب از آب تکان هم نمی‌خورد.
آن دوران هرچه بود گذشت و دیگر کمتر کسی حتی در روستاهای دوردست حاضر می‌شود سلامتی خود را به این افراد بسپارد مگر بار دیگر و در این سال‌ها که به دلایل متعدد ازجمله چشم‌وهم‌چشمی‌ها و از سویی گرانی سرسام‌آور و لجام‌گسیخته جراحی‌های زیبایی گروهی پزشک نما جامعه را به‌سوی زیر پله‌ای‌هایی تحت عنوان سالن آرایش و زیبایی بکشد تا جان خود را به دست شیادان بسپارند. درحالی‌که هر شغل و حرفه محیط و ضوابط خاص خودش را می‌طلبد و مشاغل حساسی همچون شغل‌های حوزه سلامت هم لازمست تا جامعه به شکل جدی‌تری مراقب حراست از بهداشت خود باشند و وقتی پزشک یا پرستار یا دیگر اعضای کادر درمان بر سر بالین بیمار یا اتاق عمل حاضر می‌شوند، تمام جوانب بهداشتی امر را رعایت کنند و نوع پوشش و آرایش و اکسسوری و زیورآلاتش به‌گونه‌ای نباشد که آلودگی و میکروارگانیسم‌ها را به بیمار منتقل کند و باعث عفونت و آسیب به وی شود. این ضوابط در تمام دنیا وجود دارد و به شکلی جدی و سخت‌گیرانه رعایت می‌گردد.
بر این اساس حتی در فیلم‌ها و سریال‌هایی که با محوریت موضوع پزشکان و پرستاران ساخته می‌شود، پزشک و پرستاری قابل رویت نیست که آرایش غلیظ داشته باشد یا ناخن‌های دستش بلند و رنگارنگ باشد. با وجود این روزها و به دلیل رعایت نشدن قواعد از سوی گروهی معدود از کادر درمان وزیر بهداشت را ناچار کرده که بار دیگر این موضوع را متذکر شود که شرایط بیمارستان‌ها ایجاب می‌کند پزشکان و کادر درمان هم از رفتارهایی همچون کاشت ناخن اجتناب کنند زیرا این مسئله جزو ضوابط رفتار و پوشش کادر درمان در تمام دنیاست. با تمام این‌ها ازآنجایی‌که شدیداً تحت تأثیر مدل‌های اجتماعی، شاهد آن هستیم که برخی از اعضاء کادر درمان این ضابطه را رعایت نمی‌کنند تا بالاخره وزیر بهداشت تأکید کند «کاشت ناخن و مژه برای پزشکان، پرستاران و تمام کارکنان بیمارستان ممنوع است و با متخلفان برخورد می‌شود. در کشورهای دیگر دنیا نیز شیوه‌نامه‌هایی برای حضور کارکنان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در این مراکز وجود دارد و پزشکان و کادر درمان باید مراقبت کنند تا ویروس و آلودگی از طریق این مسائل منتقل نشود.»
دکتر نرگس توکلی، متخصص زنان و زایمان هم می‌گوید: «من خودم از زمانی که متخصص زنان شده‌ام، ناخن بلند نکرده‌ام. همه این‌ها برای آن است که اتاق عمل استریل بماند و مشکلی برای بیمار ایجاد نشود. هم ما احتیاج داریم رنگ ناخن‌های بیمار را با دستگاه پالس اکسی‌متر ببینیم، یکی از جا‌هایی که ما خیلی راحت می‌توانیم ببینیم بیمار با اشباع اکسیژن مواجه است، آبی شدن رنگ ناخن است، البته راه‌های دیگری هم وجود دارد، اما یکی از بهترین و دم‌دست‌ترین راهکار، کنترل رنگ ناخن است. از سوی دیگر این لاک‌هایی که می‌زنند اگر دارای جزء فلزی باشد، خیلی وقت‌ها حین عمل جراحی برای ما و بیمار دردسر درست می‌کند و اگر مجبور شویم بیمار را به ام‌آر‌آی ببریم یا از وسایل الکتریکی مثل کوتر که استفاده کنیم، دردسرساز می‌شود.»
آمریکا و کشورهای اروپایی برای کارکنان حوزه‌های مختلف سلامت ازجمله افرادی که در بخش‌های کلینیکی مشغول به فعالیت هستند، استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای دارند که علاوه بر درمانگر، شامل دستیارانی که با بیمار سروکار دارند هم می‌شود، نظام سلامت همگانی بریتانیا برای تمام کارکنان بخش سلامت ازجمله درمانگران، کارمندان و کارکنان افتخاری، استانداردهایی درباره نحوه پوشش، شست‌وشو، بیرون رفتن از محل کار با یونیفرم برای کادر درمانی و غیرازآن تدوین کرده است. قوانینی که برای تمامی کارکنان که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم طرف قرارداد با NHS لازم‌الاجرا هستند. طبق قوانین نظام سلامت همگانی بریتانیا «به‌طورکلی لباس نباید تنگ یا بدن‌نما باشد. به‌گونه‌ای که زننده به نظر آید یا ازنظر بهداشتی و ایمنی شخص را درخطر قرار دهد. لباس‌های زیر نمونه‌ای از پوشش‌های غیرقابل‌قبول هستند یا کارکنان بخش درمانی باید کفش‌های پاشنه‌بلند کوتاه و رو بسته به‌گونه‌ای که انگشتانشان نمایان نباشد و کفی لغزنده هم نداشته باشد، بپوشند. این استاندارد به‌منظور به حداقل رساندن ایجاد سروصدا، خطر و عکس‌العمل سریع و به‌موقع در موارد اورژانسی است. علاوه بر این کارکنان بخش سلامت تا زمانی که یونیفرم به تن دارند نباید مواد دخانی مصرف کنند یا آن را استنشاق کنند. سایر پیرسینگ‌ها و اکسسوری‌های قابل‌مشاهده روی صورت، بدن و زبان باید قبل از شروع کار خارج شوند. موی بلند باید پشت سر بسته شود و به یقه نرسد.» حالا باید نگاهی به واحدهای درمانی کشور که آیا این شرایط در آن‌ها اجرا می‌شوند؟
آن دوران هرچه بود گذشت و دیگر کمتر کسی حتی در روستاهای دوردست حاضر می‌شود سلامتی خود را به این افراد بسپارد مگر بار دیگر و در این سال‌ها که به دلایل متعدد ازجمله چشم‌وهم‌چشمی‌ها و از سویی گرانی سرسام‌آور و لجام‌گسیخته جراحی‌های زیبایی گروهی پزشک نما جامعه را به‌سوی زیر پله‌ای‌هایی تحت عنوان سالن آرایش و زیبایی بکشد تا جان خود را به دست شیادان بسپارند. درحالی‌که هر شغل و حرفه محیط و ضوابط خاص خودش را می‌طلبد و مشاغل حساسی همچون شغل‌های حوزه سلامت هم لازمست تا جامعه به شکل جدی‌تری مراقب حراست از بهداشت خود باشند و وقتی پزشک یا پرستار یا دیگر اعضای کادر درمان بر سر بالین بیمار یا اتاق عمل حاضر می‌شوند، تمام جوانب بهداشتی امر را رعایت کنند و نوع پوشش و آرایش و اکسسوری و زیورآلاتش به‌گونه‌ای نباشد که آلودگی و میکروارگانیسم‌ها را به بیمار منتقل کند و باعث عفونت و آسیب به وی شود. این ضوابط در تمام دنیا وجود دارد و به شکلی جدی و سخت‌گیرانه رعایت می‌گردد.
بر این اساس حتی در فیلم‌ها و سریال‌هایی که با محوریت موضوع پزشکان و پرستاران ساخته می‌شود، پزشک و پرستاری قابل رویت نیست که آرایش غلیظ داشته باشد یا ناخن‌های دستش بلند و رنگارنگ باشد. با وجود این روزها و به دلیل رعایت نشدن قواعد از سوی گروهی معدود از کادر درمان وزیر بهداشت را ناچار کرده که بار دیگر این موضوع را متذکر شود که شرایط بیمارستان‌ها ایجاب می‌کند پزشکان و کادر درمان هم از رفتارهایی همچون کاشت ناخن اجتناب کنند زیرا این مسئله جزو ضوابط رفتار و پوشش کادر درمان در تمام دنیاست. با تمام این‌ها ازآنجایی‌که شدیداً تحت تأثیر مدل‌های اجتماعی، شاهد آن هستیم که برخی از اعضاء کادر درمان این ضابطه را رعایت نمی‌کنند تا بالاخره وزیر بهداشت تأکید کند «کاشت ناخن و مژه برای پزشکان، پرستاران و تمام کارکنان بیمارستان ممنوع است و با متخلفان برخورد می‌شود. در کشورهای دیگر دنیا نیز شیوه‌نامه‌هایی برای حضور کارکنان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در این مراکز وجود دارد و پزشکان و کادر درمان باید مراقبت کنند تا ویروس و آلودگی از طریق این مسائل منتقل نشود.»
دکتر نرگس توکلی، متخصص زنان و زایمان هم می‌گوید: «من خودم از زمانی که متخصص زنان شده‌ام، ناخن بلند نکرده‌ام. همه این‌ها برای آن است که اتاق عمل استریل بماند و مشکلی برای بیمار ایجاد نشود. هم ما احتیاج داریم رنگ ناخن‌های بیمار را با دستگاه پالس اکسی‌متر ببینیم، یکی از جا‌هایی که ما خیلی راحت می‌توانیم ببینیم بیمار با اشباع اکسیژن مواجه است، آبی شدن رنگ ناخن است، البته راه‌های دیگری هم وجود دارد، اما یکی از بهترین و دم‌دست‌ترین راهکار، کنترل رنگ ناخن است. از سوی دیگر این لاک‌هایی که می‌زنند اگر دارای جزء فلزی باشد، خیلی وقت‌ها حین عمل جراحی برای ما و بیمار دردسر درست می‌کند و اگر مجبور شویم بیمار را به ام‌آر‌آی ببریم یا از وسایل الکتریکی مثل کوتر که استفاده کنیم، دردسرساز می‌شود.»
آمریکا و کشورهای اروپایی برای کارکنان حوزه‌های مختلف سلامت ازجمله افرادی که در بخش‌های کلینیکی مشغول به فعالیت هستند، استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای دارند که علاوه بر درمانگر، شامل دستیارانی که با بیمار سروکار دارند هم می‌شود، نظام سلامت همگانی بریتانیا برای تمام کارکنان بخش سلامت ازجمله درمانگران، کارمندان و کارکنان افتخاری، استانداردهایی درباره نحوه پوشش، شست‌وشو، بیرون رفتن از محل کار با یونیفرم برای کادر درمانی و غیرازآن تدوین کرده است. قوانینی که برای تمامی کارکنان که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم طرف قرارداد با NHS لازم‌الاجرا هستند. طبق قوانین نظام سلامت همگانی بریتانیا «به‌طورکلی لباس نباید تنگ یا بدن‌نما باشد. به‌گونه‌ای که زننده به نظر آید یا ازنظر بهداشتی و ایمنی شخص را درخطر قرار دهد. لباس‌های زیر نمونه‌ای از پوشش‌های غیرقابل‌قبول هستند یا کارکنان بخش درمانی باید کفش‌های پاشنه‌بلند کوتاه و رو بسته به‌گونه‌ای که انگشتانشان نمایان نباشد و کفی لغزنده هم نداشته باشد، بپوشند. این استاندارد به‌منظور به حداقل رساندن ایجاد سروصدا، خطر و عکس‌العمل سریع و به‌موقع در موارد اورژانسی است. علاوه بر این کارکنان بخش سلامت تا زمانی که یونیفرم به تن دارند نباید مواد دخانی مصرف کنند یا آن را استنشاق کنند. سایر پیرسینگ‌ها و اکسسوری‌های قابل‌مشاهده روی صورت، بدن و زبان باید قبل از شروع کار خارج شوند. موی بلند باید پشت سر بسته شود و به یقه نرسد.» حالا باید نگاهی به واحدهای درمانی کشور که آیا این شرایط در آن‌ها اجرا می‌شوند؟
حسن روانشید - روزنامه نگار پیشکسوت
