ناظران سیاسی بر این باورند؛ با پیروزی عمرانخان در انتخابات و به دست آوردن نخستوزیری پاکستان شاهد دور جدیدی از روابط تهران و اسلامآباد باشیم و تغییراتی مهم در سیاست خارجی پاکستان در سطح منطقهای و بینالمللی ایجاد شود.
دو روز پیش عمرانخان رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان که حزبش در انتخابات پارلمانی اخیر این کشور پیروز شده بود نخستوزیر پاکستان شد. نکته قابل تامل در خصوص نخستوزیر جدید پاکستان این است که وی نگاه مثبتی به گسترش مناسبات با ایران دارد قرار است عمرانخان پس از تشکیل کابینه در اولین سفر خارجی به ایران و سپس به دعوت پادشاه سعودی به ریاض سفر کند.
مهدی هنردوست سفیر ایران در اسلامآباد نیز دو هفته پیش با عمرانخان دیدار و رایزنی کرده بود. دو طرف در این دیدار بر تقویت روابط دوجانبه تأکید کردند. به نظر میرسد روی کارآمدن نخستوزیر جدید پاکستان، شرایط را برای تروریستهای منطقه دشوار کند و تفکر ضد آمریکایی و ناسیونالیسم پاکستانی در این کشور تقویت شود.
نگاه مثبت نخستوزیر جدید به ایران
دکتر سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسائل سیاست خارجی در خصوص انتخاب عمرانخان به نخستوزیری پاکستان و تأثیر آن در روابط دو کشور به سیاست روز گفت: کشور پاکستان یکی از کشورهای تأثیر گذار در تحولات بخشی از آسیا، هند و چین است، این کشور در فراز و فرود استقلال خود دارای تجربیات مفید برای کشورهای همسان محسوب میگردد در حقیقت جمعیت، توانمندی دفاعی، تکنولوژی هستهای و جایگاه ژئو پولیتیک این کشور در معادلات منطقه، پاکستان را در جایگاه کشوری تاثیر گذار قرار داده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: همسایگی این کشور با کشورهایی همچون هند، چین، افغانستان و ایران، موجب شده تا پاکستان را در جایگاه کشوری دوست و قابل اعتماد قرار دهد و نیز بازار اقتصادی پاکستان بازاری مفید، وسیع و متنوع است که میتواند برای محصولات گوناگون ایران هدفی مناسب محسوب شود.
وی افزود: یکی از موضوعات مهم و اساسی نیاز این کشور به نفت، انرژی و بالاخص گاز ایران است که میتواند به عنوان کشوری خریدار و قابل اعتماد برای سالیان زیاد خریدار گاز ایران باشد.
صدرالحسینی معتقد است؛ بر این اساس تکمیل خط لوله گاز ایران - پاکستان - هند میتواند برای صلح منطقهای و گسترش روابط تجاری و سیاسی مسیر لوله گاز بسیار مؤثر واقع گردد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه بیان داشت: وجود میلیونها نفر مسلمان، شیعه و دوست دار اهل بیت علیه السلام که غالب آنان علاقه ویژهای به جمهوری اسلامی ایران دارند، یکی دیگر از ویژگیهای خاص کشور پاکستان است؛ البته اشتراکات فرهنگی و زبانی و علایق دو طرفه ملت ایران و پاکستان نیز در این روابط بسیار مؤثر خواهد بود.
وی گفت: در بررسی تاریخی ۴۰سال گذشته این نکته حائز اهمیت است که مردم پاکستان به دلیل علاقه به اسلام و استقلال، رابطه قلبی بیشتری با ملت ایران ایجاد نمودهاند؛ بطور مثال حمایت این کشور در محافل منطقهای و بینالمللی و مجامع اسلامی از ایران در دوران دفاع مقدس بسیار با اهمیت است.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: خاطره شگفت انگیز استقبال مردم پاکستان از رهبر معظم انقلاب اسلامی در دوران ریاست جمهوری معظم له در ذهن همه ایرانیها و پاکستانیها و در تاریخ هر دو کشور ثبت شده است؛ از این رو به نظر میرسد با انتخاب آقای عمرانخان به نخستوزیری کشور پهناور پاکستان، چند اتفاق مهم هم در خاک این کشور و هم در روابط فیمابین پاکستان و ایران پیش خواهد آمد.
صدرالحسینی اهم اتفاقات را در ۶ بخش تقسیم کرد و گفت: ۱- در داخل پاکستان وحدت بین مذاهب اسلامی گسترش خواهد یافت و امیدواریم از اقدامات جنایتکارانه وهابیون تندرو همچون سپاه صحابه و دیگر گروههای تروریستی ضد شیعی کاسته شود، ۲- روابط بین جریانهای تندرو پاکستان با گروههای تروریستی مستقر در افغانستان کاهش یابد، ۳- مراکز پشتیبانی تروریستهای تکفیری در ایران و افغانستان تعطیل گردد، ۴- جریانهای ضد استقلال پاکستان قدرت مانور کمتری در این کشور پیدا کنند، ۵- تفکر ضد آمریکایی و ناسیونالیسم پاکستانی در این کشور تقویت شود، ۶- روابط منطقهای این کشور به سمت و سوی نگاه به منطقه نه نگاه به غرب گسترش یابد.
وی در پایان گفت: با توجه به اینکه راهبرد سیاست خارجی عمرانخان که در تشکیل هیأت دولت این کشور تعمیق روابط با جمهوری اسلامی ایران اعلام شده است، به نظر میرسد با انتخاب آقای شاه محمود قریشی به عنوان وزیرخارجه این کشور هرچه زودتر به واقعیت رسیده و هر دو کشور بتوانند در شرایط خطیر منطقه اقداماتی مؤثر برای پیشرفت و گسترش و توسعه دو کشور انجام دهند.
وارد دوره جدیدی از روابط ایران و پاکستان میشویم
در همین زمینه یک کارشناس مسائل منطقه با تاکید بر این که با انتتخاب نخستوزیر جدید پاکستان وارد دوره جدیدی از روابط دو کشور ایران و پاکستان میشویم، گفت: به نظر میرسد در دوره جدید نخستوزیری عمرانخان در پاکستان احتمال ااینکه همگرایی بین دو کشور وجود داشته باشد، بیشتر است.
فرزاد رمضانی بونش در ارزیابی خود از انتخاب عمرانخان بهعنوان نخستوزیر جدید پاکستان و تاثیر آن در روابط دو کشور ایران و پاکستان به ایسنا گفت: روابط ایران و پاکستان به گونهای است که در قبل از انقلاب اسلامی همواره پاکستان به عنوان یک متحد بنیادین به ایران نگاه میکرد زیرا ایران در مسیر غرب قرار گرفته بود و پاکستان برای موازنه با هند و همچنین کمکهای گوناگون اقتصادی وسیاسی به تهران نگاه داشت.
وی تصریح کرد: اما با انتخاب عمرانخان به نظر میرسد، وارد دوره جدیدی از روابط ایران و پاکستان میشویم، زیرا حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف وابستگی و همکاریهایی با عربستان داشتند اما عملا عمرانخان با توجه به نوع مخالفتها و انتقاداتی که از سیاست خارجی و داخلی حزب مسلم لیگ داشت، به نظر میرسد در برآورد نهایی و ترازوی سیاست خارجی خود از دامنه روابط سیاسی، امنیتی و اقتصادی با عربستان کاسته و در مقابل حوزههای همکاری سیاسی و اقتصادی خودش با تهران را گسترش دهد.
این کارشناس مسائل منطقه همچنین بیان کرد: همانطور که میدانید به نظر میرسد براساس دیدارهایی که مقامات دو کشور ایران و پاکستان با یکدیگر داشتهاند، عمرانخان در آینده نزدیک به تهران سفر خواهد کرد، در حالی که نخستوزیران پیشین پاکستان سفر نخست خود را عربستان انتخاب میکردند اما عمرانخان اولین سفر خود را تهران و سپس ریاض انتخاب کرده و این امر نشان میدهد که مراودات با تهران را بیشتر مد نظر قرار میدهد و تلاش میکند تا روابط خود با ایران را افزایش دهد.
رمضانی بونش در ادامه اظهار کرد: در سالهای گذشته روابط اقتصادی ایران و پاکستان با توجه به پتانسیلهای موجود بسیار کمتر بوده اما در وضعیت کنونی به نظر میرسد عمرانخان تلاش خواهد کرد تا سطح روابط را به وعدهها و چشماندازهای ۵ میلیارد دلاری که قبلا از سوی مقامات دو کشور مطرح شده، برساند.
وی افزود: اما با توجه به شرایط کنونی و نوع تحریمهایی که وجود دارد به ویژه تحریمهای بانکی و تحریمهایی که از سوی آمریکا اعمال میشود با یکسری چالشهایی روبهرو میشود که این مساله چشم انداز روابط اقتصادی پنج میلیارد دلاری را با ابهام روبهرو میکند.
این پژوهشگر و کارشناس ارشد مسایل منطقهای ادامه داد: اما آنچه مشخص است عمرانخان تلاش میکند که با توجه به گزینههایی مانند رایزنی، مذاکره با آمریکا برای مستثنی شدن از تحریمها و برقراری روابط کالا به کالا را مدنظر قرار دهد و سطح روابط اقتصادی دو کشور را افزایش دهد.
وی همچنین ابراز کرد: یکی از دغدغههای اصلی پاکستان در نوع ارتباط با ایران و همکاریهای منطقهای مربوط به بلوچستان پاکستان است، در واقع مرز ایران و پاکستان از گذشته محل عبور اشرار، گروههای مواد مخدر، گروهکهای تروریستی و افراطی بوده و در بعد دیگر پاکستانیها در وضعیت کنونی خواهان کاهش حضور هند در ایران و نزدیکی مرز خودشان هستند.
رمضانی بونش افزود: در مقابل آنچه مشخص است با توجه به وسعت گسترده مرزهای ایران و پاکستان ممکن است اختلافاتی داشته باشیم اما عملا کنترل دقیق مرزها تا حدی مشکل است ولیکن در دوره جدید احتمال ااینکه همگرایی بین ایران و پاکستان وجود داشته باشد، بیشتر است.